Շաբաթ, Դեկտեմբեր 9, 2023

Շաբաթաթերթ

Array

Հայագիտութիւնը Հայաստանի Գ. Հանրապետութեան հռչակումէն ետք պէտք չէ՛ ըլլայ ա՛յն՝ ինչ որ էր անկէ առաջ. ԴՈԿՏ. ԱՆԴՐԱՆԻԿ ՏԱԳԷՍԵԱՆ

ՆՈՐ ՕՐ, ԼՈՍ ԱՆՃԵԼԸՍ.

 

Երեւանի մէջ տեղի ունեցած է Լիբանանի Հայկազեան համալսարանի «Հայկազեան հայագիտական հանդէսի» 39-րդ հատորին շնորհանդէսը Նոյեմբեր 13-ին։ Ստորեւ, հանդէսին պատասխանատու խմբագիր Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեանի խօսքը, արտասանուած այդ առիթով։

 

Սիրելիներ,

Թերեւս ոմանք խօսքս ոչ-աւանդական տեսնեն: Պիտի խնդրեմ որ չխրտչինք, այլ մտածենք: Հաւանաբար, ցորենի հատիկի չափ տրամաբանութիւն մը գտնենք մէջը:

 

Հայաստանի Գ. հանրապետութեան ծնունդէն անցած է 30 տարի:

 

Ինծի կը թուի սակայն, թէ 30 տարուան փոփոխութեան չենք ենթարկուած մենք:

 

30 տարի առաջ յառաջացած հայ նոր իրականութիւնը տակաւին լիարժէք ընկղմածչէ մեր մտադրոյթին մէջ: 30 տարիներու ծանրութեամբ չէ փոխուած մեր ընթացքը, կենցաղը, աշխարհընկալումը եւն.:

 

Ակնկալելի էր, որ Գ. հանրապետութիւնը ըլլայ այն քաթալիզաթորը որ մեզ վերափոխէ:

 

«Մեզ» ըսելով նկատի ունիմ թէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ թէ՛ Սփիւռքը իր ամբողջ հայկականութեամբ եւ առնչութիւններով:

 

Երրորդ հանրապետութեան ծնունդի երկրաշարժը կարծէք թէ տակաւին պէտք եղած տեղաշարժը չէ յառաջացուցած հայոց տիեզերքին մէջ:

 

Ընդհանուր վերափոխման այս գործընթացէն զերծ չի կրնար մնալ Հայագիտութիւնը: Ինծի կը թուի թէ այսօր մենք տակաւին մեր երէկին մասին աւելի կը գրենք, քան՝ այսօրին մասին:

 

Այսինքն, Հայաստանի Գ. հանրապետութեան երեսնամեայ կենսագործունէութեան մասին տարեկան գիտահետազօտական աւելի քիչ յօդուած լոյս կը տեսնէ քան՝ զայն նախորդող շրջանին մասին: Ասիկա կը կարծեմ որ լուրջ վերատեսութեան կարիք ունի:

 

Հայագիտութիւնը Գ. հանրապետութեան հռչակումէն ետք պէտք չէ՛ ըլլայ ա՛յն՝ ինչ որ էր անկէ առաջ: Չէ՞ որ հայագիտութիւնը Խորհրդային Հայաստանի յառաջացումէն առաջ այնպէս չէ՛ր ինչպէս եղաւ անկէ ետք:

 

Հայկազեան Հայագիտական Հանդէսի խմբագրակազմը շուրջ երկու տասնամեակ առաջ արդէն յայտարարած էր թէ հայագիտութիւնը կը դաւանի աւանդականէն աւելի լայն ըմբռնումով: Այսինքն հայագիտութեան սահմաններուն մէջ կը տեսնէինք որեւէ հայկական հաւաքականութեան մասին հոգեբանական, տնտեսական, ընկերային, կրթական, քաղաքական, գիտական, բժշկական, եւ հասարակագիտական այլեւայլ բնոյթի գիտական ուսումնասիրութիւն:

 

Սակայն, չբաւարարուելով այսքանով, խմբագրակազմս կատարեց մէկ կարեւոր քայլ եւս. մենք սկսանք շեշտաւորել «այժմէական հայագիտութիւն» հասկացութիւնը, ընդգծելով հայագիտութիւնը մերօրեայ կեանքին, հայկական այժմէական խնդիրներուն կապելու էականութիւնը:

 

Արդ, Հայկազեան Հայագիտական Հանդէսի 39-րդ հատորի այս շնորհանդէսին եւ Հանդէսի 50-ամեակի ու 40-րդ հատորին նախաշեմին, կը փափաքիմ յայտնել, որ Հայկազեան Հայագիտական Հանդէսը յատուկ ճիգ պիտի ընէ ընդգրկելու Հայաստանի հանրապետութեան վերջին երեսուն տարիներու կենսագործունէութեան վերաբերող ուսումնասիրութիւններ: Յիրաւի, ժամանակն է որ գրուի Հայաստանի Գ. հանրապետութեան կուսակցական կեանքին, խորհրդարանական բազմաթիւ ընտրութիւններուն եւ խմբակցութիւններուն, պետական պիւտճէին, պետական ընկերային թէ արտաքին քաղաքականութեան, կրթական համակարգին, տնտեսութեան, արդիւնաբերութեան եւ շատ ուրիշ ոլորտներուն մասին: Համոզուած եմ, որ նման ճիգը կ’օգնէ որ մենք զմեզ աւելի շուտ սկսինք զգալ իբրեւ պետականատէր ազգ եւ ըստ այնմ վարուինք ու ապրինք:

 

Սխալ չհասկցուինք: Հանդէսը պիտի շարունակէ տեղ տալ հայագիտութեան աւանդական թէ այլ բնագաւառներուն, սփիւռքագիտութեան, առաւել ուշք դարձնելով այդ նիւթերուն արխիւային երեսակի այժմէական խնդրականութեամբ հարցադրումներուն: Հանդէսը պիտի շարունակէ քաջալերել եւ սատարել երիտասարդ հետազօտողները:

 

Հասկնալի է, որ այս բարեփոխութիւնը կարելի պիտի չըլլայ իրականացնել միանգամայն: Սակայն, Հանդէսը, մանաւանդ որ ան կը գիտակցի թէ ըլլալով Սփիւռքի մէջ հրատարակուող միակ հայալեզու տարեգիրքը, չունի պերճանքը իրապէս դժուարին պայմաններով իրեն տրամադրուած հնարաւորութիւնները ըստ հաճոյս գործածելու, այլ պէտք է ձգտի ռազմավարական ելակէտերու, քննական մօտեցումի, առաւելագոյն օգտաշատութեան եւ երկարատեւ արդիւնաբերութեան չափորոշիչներով օգտագործման դնել իր սուղ հնարաւորութիւնները:

 

Այժմէական հայագիտութիւնը պիտի մղէ հայագիտական ընթերցողը որ մտածէ ու գործէ այժմէական մտասեւեռումով եւ պետականատէր ազգի տեսլականով:

Սիրելիներ, օգնեցէք մեզի:

Երեւան


 

ՅԱՐԱԿԻՑ ՅՈԴՈՒԱԾՆԵՐ

ՆՈՐ ՅԱՒԵԼՈՒՄՆԵՐ