Շնորհաւորանք Իմ Բարեկամ Ռամկավարներին

ՍԱՄՈՒԷԼ ՄՈՒՐԱԴԵԱՆ

Բանասիրութեան դոկտոր, փրոֆեսոր, ԵՊՀ հայ

գրականութեան պատմութեան ամբիոնի պատուաւոր

վարիչ, ՀՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ

Երդուեալ անկուսակցական եմ եւ կեղծ «գաղափարականներից» ու «գաղափարագար­ներից» հեռու: Այսպէս են ինձ տրամադրել բախտախնդիր կուսակցամոլները, այսօրուայ Հայաս­տանի`հարիւրից աւել «գրպանային» շահա­խնդիր կուսակցութիւն­ները: Նոր եւ նորագոյն շրջանների հայ գրականութեան ուսումնասիրութիւնը չէր կարող լիարժէք լինել առանց հայ քաղաքական կուսակցութիւնների, որոնց գործունութիւնը պատկերուած կամ արծարծուած է գեղարուեստական եւ հրապարակախօսական երկերում: Գնա­հատել եմ ազգային աւանդական կուսակցութիւններին՝ որոշ դառնութիւններով հանդերձ: Ցաւ կարող էին պատճառել, օրի­նակ, հետեւեալ կամ նման դէպքերը: Երուանդ Օտեանի վկայութեամբ՝ երբ երիտասարդ Գարեգին Բաստրմաջեանը՝ ապագայ յայտնի ազգային գործիչ Արմէն Գարօն, արձագան­քելով հնչակ­եանների կոչին՝ պատրաստա­կամութիւն է յայտ­նել ծառայելու հայրենիքի  սուրբ գործին եւ հարցրել՝ ինքը  ո՛ւր ներկայանայ իր անձով եւ դրամով՝ ստացել է տխուր եւ մտահոգող պա­տասխան. «Անձիդ պէտքը չունինք, դրա՛մդ ղրկէ…»: Ցաւօք, ունեցել ենք եւ ունենք նաեւ այս տեսակ կուսակցութիւններ ու կուսակցականներ, որոնք, նոյն Օտեանի բնորոշումով, «կօշիկներով կ՚ուզեն մտնել այն մարդոց աչքերը, որուն գրպանէն կ՚ուզեն օգտուիլ»:

Գրականագէտի մասնագիտութեանս բերումով, գոնէ մամուլից ու գրականութիւնից ճանաչել ու ճանաչում եմ թէ՛ հներին, թէ՛ նորերին: Գործունէութեան գաղափա­րական փուլում ազգին ու հայրենիքին ծառայելու իրենց գայթակղիչ խոստումներով համակրելի են գրեթէ բոլորն էլ: Այլ է բուն գործունէութեան ասպարէզը, ուր ոմանք հանդէս են բերում նեղ կուսակ­ցական շահախնդրութիւններ եւ գործում են ոչ թէ յանուն ժողովրդի եւ հայրենիքի, այլ իրենց անձի եւ կուսակցականութեան: Երուանդ Օտեանն անտեղի չի ստեղծել անձնապաշտութեան ու կուսակցամոլութեան անմրցելի տիպար Ընկ. Բ. Փան­ջունուն, որը սկզբում հնչակեան էր, յետոյ՝ դաշնակցական, յետոյ՝ համայնավար-բոլշեւիկ՝ նայած թէ ո՛ր կուսակցութիւնն իրեն «փող կը ղրկէր» եւ կը տար պաշտօն ու այլեւայլ դիւրութիւններ: Ցաւօք, նրա նմանակներն ու նախա­տիպերը կային ու կան բոլոր կուսակցութիւններում: Ամէնից արգա­հատելին, իհարկէ, հինը՝ եղածն արմատապէս քանդող, իր հետեւից միայն աւերա­ծութիւններ թողնող, «քանդումի հեշտանքը վայելող եւ կառուցումի տաժանքը» յաջորդներին թողնող Փան­ջունին է:

Յետեղեռնեան եւ սփիւռքի ձեւաւորման շրջանում տարտղնուած, աշխարհացիր մեր ժո­ղովուրդը բոլոր գաղթօջախներում  կանգնած էր ինքնութեան կորստի, ձուլման վտանգի, ազգային ու կենսական մեծ դժուարութիւնների, հայապահպանութեան եւ առօրեայ բազում խնդիրների առաջ: Փա՜ռք ու պատի՜ւ այն կուսակցութիւններին ու հայորդներին, որոնք իրենց նպաստը բերել ու բերում են սփիւռքում հայութեան ազգային ինքնութեան պահպանմանը, տնտեսական, հանրային ու գիտամշա­կու­թային կեանքի կազմա­կերպմանը, հայա­պահ­պանութեանն  ու մեր ազգային երա­զանքների իրականացմանը եւ սատարում հայրենի պետակա­նութեանը: Այդպիսին է 1921 թ. Ազգանուէր հայոր­դիների կողմից հիմնուած ռամկավար-ազատական կուսակցութիւնը իր հարիւրամեայs գոր­ծունէութեամբ: Հպարտ եմ  նրա հիմնա­դիրներով, ազգանուէր հին ու նոր երեւելի գործիչներով:  Վահան Թէքէեանի, Արշակ Չոպանեանի եւ նման սրբացած անուններով խանդավառ՝ ի սրտէ շնորհաւորում եմ  այսօրուայ ու վաղուայ ազգապահ ռամկավարներին, մաղթում  արգասաբեր գոր­ծունէութեան նորանոր դարեր: