Յուլիսի 23-ին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի «Վաչէ եւ Թամար Մանուկեան» Մատենադարանում, բարձր նախագահութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, տեղի ունեցաւ «Եկեղեցին եւ սահմանադրական մշակոյթը» խորագրով շնորհանդէս։ Ընթացս շնորհանդէսի ներկայացուեցին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատարակչութեան կողմից լոյս ընծայուած «Համաբարբառ Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածուն (կազմող՝ Արամ Մարտիրոսեան, պատասխանատու խմբագիր՝ Տ․ Շահէ ծ․ վրդ․ Անանեան) եւ «Սահմանադրական մշակոյթի արժէբանական ակունքները հայ ժողովրդի հազարամեայ տարեգրութեան ծալքերում» կոլեկտիւ մենագրութիւնը (Հեղինակներ՝ Ազատ Բոզոյեան, Ալեքսան Յակոբեան, Արթուր Վաղարշեան, Արման Եղիազարեան, Արտակ Մովսիսեան, Գագիկ Յարութիւնեան, Գրիգոր Թանանեան, Յարութիւն Մարութեան, Նարինէ Միրզոյեան, պատասխանատու խմբագիրներ՝ Գագիկ Յարութիւնեան, Արտակ Մովսիսեան, Տ․ Արարատ քհն․ Պօղոսեան, Սարգիս Մելքոնեան):
Շնորհանդէսի բացումն ազդարարեց Մայր Աթոռի Մատենադարանի եւ հրատարակչութեան տնօրէն Տ․ Արարատ քահանայ Պօղոսեանը։ Այնուհետեւ շնորհանդէսի մասնակիցներին իր հայրական օրհնութիւնն ու պատգամը փոխանցեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը:
Իր խօսքում Նորին Սրբութիւնը մասնաւորապէս նշեց.
«Շնորհանդէսի սիրելի մասնակիցներ,
Ողջունում ենք ձեզ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում՝ աստուածակառոյց նուիրական սրբօրրանում մեր ժողովրդի:
Մատենադարանի այս լուսաւոր հարկի ներքոյ համախմբուել ենք Մայր Աթոռում հրատարակուած երկու արժէքաւոր աշխատութիւնների՝ «Սահմանադրական մշակոյթի արժէբանական սկզբունքները հայ ժողովրդի 1000-ամեայ տարեգրութեան ծալքերում» եւ «Համաբարբառ կանոնագիրք հայոց» գրքերի շնորհանդէսի ուրախ առիթով, որի համար գոհութիւն ենք յայտնում Բարձրեալին: Խնամքով եւ նախանձախնդրութեամբ ստեղծուած այդ գրքերն այսօր դրուած են մեր ժողովրդի սեղանին եւ յանձնուած են յատկապէս իրաւունքի ու պատմութեան ոլորտի մասնագէտների եւ հոգեւոր ու գիտակրթական լայն շրջանակների ուշադրութեանը:
Գրքերի հեղինակները մեր Եկեղեցու արժանաւոր զաւակներ են, հայրենասէր եւ մեր երկրին ու ժողովրդին նուիրուած անձինք, ովքեր հարուստ վաստակ ունեն գիտութեան եւ կրթութեան բնագաւառներում` տարիներ ի վեր դասաւանդելով տարբեր բարձրագոյն հաստատութիւններում, նաեւ` Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանում: Ուրախ ենք, որ այսօր առիթն ունենք Հայրապետական Մեր օրհնութիւնը եւ գնահատանքի խօսքը բերելու ձեզ, մեծարգոյ հեղինակներ, ինչպէս եւ՝ գրքերի հրատարակման գործում մասնակցութիւն բերած հոգեւորականներիդ ու աշխարhականներիդ։ Այս առիթով Մեր մասնաւոր գնահատանքն ենք ցանկանում յայտնել մեծարգոյ տիար Գագիկ Յարութիւնեանին «Սահմանադրական մշակոյթի արժէբանական սկզբունքները հայ ժողովրդի 1000-ամեայ տարեգրութեան ծալքերում» գրքի նախաձեռնութեան եւ հրատարակութեան պատրաստման համար, ինչպէս եւ մեծարգոյ տիար Արամ Մարտիրոսեանին «Համաբարբառ կանոնագիրք հայոց»-ի կազմութեան համար։
Սիրելիներ, հրատարակուած գրքերն իրենց պարունակով վառ վկայութիւններ են մեր ժողովրդի ստեղծագործ եւ առաջադէմ մտքի։ Ծաւալուն այս աշխատութիւնները ներկայացնում են հայ իրականութեան մէջ պատմութեան հնագոյն ժամանակներից ձեւաւորուած օրէնսդրական մշակոյթը՝ խարսխուած մեր ժողովրդի հոգեւոր եւ մտաւոր ժառանգութեան, քրիստոնէական արժէքների ու աւանդոյթների վրայ։ Ազգային-եկեղեցական մեր կեանքի կանոնակարգման պատմական փորձառութիւնը, իրաւակարգաւորման սկզբունքները այսօր պիտի օգնեն առաւել ներդաշնակ կազմակերպելու եւ զօրացնելու հոգեւոր եւ պետական մեր կեանքը, առաւել դիւրընթաց դարձնելու օրէնքի վրայ խարսխուած մեր հասարակական կեանքի բնականոն զարգացումը: Արդարեւ, իրաւական պետութիւնը կարող է կառուցուել բարձր իրաւագիտակցութեան հիմքի վրայ, քանզի հանրային ճանաչողութեան առանցքը կազմող իրաւական եւ արժէքային ըմբռնումներն են ձեւաւորում հասարակական վարքագիծը:
Արդարութիւնը եւ իրաւունքը աստուածադիր սկիզբ ունեն եւ Սուրբ Գրքի հիմնական սկզբունքներից են` սիրոյ, յոյսի եւ հաւատի հիմնարար արժէքների հետ: Արդարութիւնը եւ օրինայարգութիւնը մեր կեանքում պիտի ամուր մնան ինչպէս սահմանուած օրէնքների պահանջով, այնպէս եւ քրիստոնէական սիրոյ ոգով՝ նպաստելով հասարակութեան համախմբմանն ու միաբանութեանը: Հանրութեան համերաշխութիւնը հաստատուն է արդարութեամբ, իրաւունքի եւ օրէնքի անխտրական գործադրմամբ եւ վկայութիւնն է տէրունապատուէր սիրոյ եւ հաւատի դրսեւորման:
Այս արժէքների հիմքով ձեւաւորուել են մեր Եկեղեցու Կանոնագիրքը, դատաստանագրքերը, որոնցով մեր ժողովուրդն առաջնորդուել է նաեւ պետականութեան բացակայութեան պայմաններում՝ պահպանելով իր հաւաքականութիւնը, ինքնութիւնը եւ կազմակերպելով իր ազգային-եկեղեցական կեանքը: Թեմատիկ խմբաւորմամբ հրատարակուած Կանոնագրքի համաբարբառը, կարծում ենք, առաջին քայլն է մեր Եկեղեցու արդի պահանջները բաւարարող նոր Կանոնագրքի կարեւոր գործի ձեռնարկման ճանապարհին: Ամբողջական եւ արդիական Կանոնագրքի ստեղծումն այսօր օրակարգային է Եկեղեցի-պետութիւն եւ Եկեղեցի-հասարակութիւն փոխյարաբերութիւնները աւանդական եւ ժամանակակից իրողութիւնների հիմքերի վրայ զարգացնելու առումով։
Թող իրաւագիտական բնոյթի այսպիսի կարեւոր աշխատութիւնները հարստացնեն մեր ժողովրդի գիտակրթական անդաստանը՝ ամրապնդելով իրաւունքի գերակայութեան գիտակցութիւնը ու մեր կեանքում արդարութիւնը եւ բարին հաստատելու նախանձախնդրութիւնը, քանզի, ինչպէս սաղմոսերգուն է ասում՝ Աստուած «դատում է աշխարհն արդարութեամբ և իր ժողովրդին՝ ուղղամտութեամբ» (Սղմ. 9. 9)։
Հայցում ենք Երկնաւորից քաջառողջութիւն եւ նոր արգասիքներ՝ գրքերի հեղինակներին: Աստծոյ օրհնութիւնը բոլորիդ եւ համայն մեր ժողովրդին. ամէն»։
Աշխատութիւնների հրատարակութեան առիթով իր ողջոյնի խօսքն ասաց ՀՀ Սահմանադրական դատարանի նախագահ Արման Դիլանեանը՝ ընդգծելով կատարուած աշխատանքի կարեւորութիւնը:
«Սահմանադրական մշակոյթի արժէբանական ակունքները հայ ժողովրդի հազարամեայ տարեգրութեան ծալքերում» կոլեկտիւ մենագրութեան վերաբերեալ բանախօսութեամբ հանդէս եկաւ «Սահմանադրական մշակոյթ» միջազգային վերլուծական կենտրոնի հոգաբարձուների նախագահ, ի․գ․դ․, փրոֆեսոր Գագիկ Յարութիւնեանը՝ մասնաւորապէս խօսելով սահմանադրական մշակոյթի ուսումնասիրման տեսլականի եւ հայոց իրաւագիտական մտքի պատմական ժառանգութեան հանրահռչակման անհրաժեշտութեան մասին։ Վերջինս նաեւ իր շնորհակալութիւնը յայտնեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին կարեւոր այս նախաձեռնութեան իրագործմանը սատարելու եւ այն հովանաւորելու համար:
«Համաբարբառ Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածուի ստեղծման, աշխատութեան կարեւորութեան եւ արդի կիրառելիութեան վերաբերեալ բանախօսութեամբ հանդէս եկաւ իրաւագիտութեան պատմութեան փրոֆեսոր Արամ Մարտիրոսեանը (Սորպոնի համալսարան): Համաբարբառի կազմման սկզբունքների եւ աշխատութեան պատրաստութեան գործում փրոֆեսոր Արամ Մարտիրոսեանի կարեւոր ներդրման մասին խօսեց նաեւ Մայր Աթոռի Միջեկեղեցական յարաբերութիւնների բաժնի պատասխանատու Տ. Շահէ ծայրագոյն վարդապետ Անանեանը։
Շնորհանդէսն ամփոփուեց Ամենայն Հայոց Հայրապետի «Պահպանիչ» աղօթքով, որին յաջորդեց աւանդական գինեձօնը։
