ՄԱՐԻԷԹ ՕՀԱՆՆԷՍ
Շնորհակալութիւն բոլոր անոնց, որոնք ներկայ գտնուեցան Պոլսահայ Միութեան Մշակութային Յանձնախումբին կազմակերպած «ԱՇՈՒՆ» տեսաժապաւէնին ցուցադրութեան, Ուրբաթ, Յուլիս 28, 2017ին, միութեան «Գուրեան տանիքը»: Մօտ 65 անձեր վայելեցին սոյն տեսաժապաւէնը:
Ձեռնարկը սկսաւ Մշակութային Յանձնախումբի անդամուհի՝ Օրդ. Ժանին Սապունճուի բարի գալուստի խօսքերով, որմէ ետք ան բացատրութիւն տուաւ տեսաժապաւէնին մասին:
Համշէնահայ Էօզճան Ալպերը, «Ոսկէ ծիրան» ֆիլմի փառատօնին ներկայացած է «Աշուն» ֆիլմով: Տեսաժապաւէնը կը պատմէ երիտասարդի մը մասին, որ իր ուսանողական տարիներէն սկսած է պայքարիլ սոցիալիզմի եւ ընկերվարութեան գաղափարախօսութեան համար: Գլխաւոր հերոսը` Եուսուֆը ձերբակալած են անոր քաղաքական գործունէութեան համար: 10 տարի ետք, դուրս գալով բանտէն, Եուսուֆը կը վերադառնայ իր հարազատ գիւղը` Համշէն: Այստեղ անոր կը սպասէ իր միայնակ մայրը: Ֆիլմի գեղեցիկ բնապատկերները կը հակադրուին հերոսի ներքին հոգեկան վիճակին: 10 տարի բանտին մէջ անցուցած Եուսուֆը բազում հացադուլերու արդիւնքով ախտահարած է թոքերը: Բժիշկը կ’ըսէ. «Թոքերուդ խէրն անիծած ես: Ես քեզ դեռ հացադուլիդ ժամանակ կը զգուշացնէի»: Եուսուֆն իր հիւանդութեան մասին կը լռէ: Հոփայի ափին ան կը գտնէ իր հոգեվիճակին մէջ գտնուող այլ էակ մը`վրացուհի մարմնավաճառ Էկան: Այս կործանուող հոգիները կարծես իրար կը ձգեն: Փողոցներուն մէջ պատահականօրէն անոնք անընդհատ կը հանդիպին: Սակայն նոյնիսկ այս սէրը կամ ձգողականութիւնը միմեանց նկատմամբ ոչ մէկուն մօտ երջանկութեան զգացում չի յառաջացներ: Ամբողջ տեսաժապաւէնի ընթացքին անոնցմէ ոչ մէկը կը ժպտի: Կարծես անոնք չափէն աւելի բեկանուած են կեանքի մէջ, եւ այլեւս ոչինչ անոնց չի կրնար երջանկացնել: Էկան 4ամեայ աղջիկ ունի, որ Վրաստան ձգած է, իսկ ինքը, գալով Թուրքիա, ուզած է աշխատիլ: Տեսաժապաւէնին մէջ երկխօսութիւնները շատ քիչ են: Եուսուֆն անընդհատ կը լռէ, չի պատասխաներ ո’չ Էկայի, ո’չ ալ մօր հարցումերուն: Ինչպէս Էկան կը նկատէ. «Դուն կարծես ներկայ չես, կարծես անցեալէն եկած ես ու այստեղ չես ապրիր»: Կախարդիչ Արտուինի անտառածածկ լեռները, լեռներուն վրայ ծուարած ամպերը եւ Հայկական լեռնաշխարհին բնորոշ փոքրիկ կարկաչուն գետակը հիանալի գեղագիտական պատկերներ կը ստեղծէ, եւ տեսաժապաւէնին մէջ կարծես կը ստեղծուի հակադրութիւն` կատարեալ բնութեան եւ մարդկային անկատար կեանքի` տառապանքի ու դժբախտութեան միջեւ:
Ի վերջոյ, բեմադրիչը կը փրկէ հերոսներէն մէկը: Էկան կը ձգէ մարմնավաճառի կեանքը եւ կը վերադառնայ Վրաստան: Անոր համար մահուան չափ դժուար էր բաժնուիլ Եուսուֆէն, բայց ան կը բաժնուի անխօս, առանց կանացի զգացում ցոյց տալու: Ամբողջ տեսաժապաւէնի ընթացքին Էկայի եւ Եուսուֆի միջեւ սիրային խօսակցութիւն չի կայանար, անոնց սէրը անոնց բախտին պէս լուռ է: Եուսուֆը կը շտապէ անձնագիր հանել եւ մեկնիլ Վրաստան` միանալու Էկային: Սակայն հիւանդութեան պատճառով վրայ հասած մահն աւելի շուտ զայն կը տանի դէպի հողը: Տեսաժապաւէնը կ’աւարտի գեղեցիկ եւ ողբերգական երգով մը եւ Եուսուֆի թաղման տեսարանով: Տեսաժապաւէնի վերջին տեսարանին ուղեկցող երգը Համշէնի մէջ երգուող ողբերգ մըն է, սակայն Էօզճանի խօսքերով` տեսաժապաւէնի մէջ բառերը փոխուած են եւ յարմարեցուած ֆիլմի տեսարանին: Իրականութեան մէջ Եուսուֆի կերպարը փոքր-ինչ նման է ֆիլմի բեմադրիչ՝ Էօզճան Ալպերին: 2001 թուականին Էօզճանը Թուրքիոյ մէջ դատապարտեցին մէկ տարուան ազատազրկման Քրէական օրէնսգրքի 8րդ յօդուածով, որ ներկայիս 301 յօդուածն է: Սակայն, ան բանտը չմնաց, ազատ արձակուեցաւ այն պայմանով, որ այլեւս չկրկնէ նման արարքներ:
***
Աւարտին՝ Մշակութային յանձնախումբի ատենապետ՝ Տոքթ. Յովհաննէս Գուլակ Աւետիքեան շնորհակալութիւն յայտնեց միջոցառման օժանդակող տիարք Պերճ Կայտային, Եղիա Քէօսէին, Պետրոս Օհաննէսին, Ժանին Սապունճուին եւ Մարիէթ Օհաննէսին: